| | | |
SUMATRA ADASI ARADA SIKIŞIYOR
NTVMSNBC Teknoloji Servisi’ne konuşan araştırma ekibinden Ulster Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Süleyman Nalbant, 26 Aralık depreminin Indian plakasının Burma mikroplakasının altına doğru yılda 5.2 cm kaydığını belirterek, “Okyanus tabanının Sumatra adasının altına doğru kaydığını düşünün, arada kalan küçük plaka olan Burma gerilim altında kalıyor” dedi.
ZAMANI BİLİNMİYOR
Ulster Üniversitesi sismologları yeni depremin oluşumunu ölçümlere dayanarak öngörürken, zamanı ile ilgili kesin bir tarih veremiyor. Dr. Nalbant, Sunda Trench’de depremlerin 200 yıllık dönüşümle meydana geldiğini, son depremin ise 1830’larda kaydedildiğini anımsatarak, şunları söyledi: “Sunda Trench’te deprem oluşması ihtimali var, çünkü burası bir süredir geriliyor. Ancak bu deprem 50 yılda da gerçekleşebilir 5 yılda da, bunu kestirmek bilimselliği aşar” diye konuştu. Makaleyi kaleme alan bilim insanlarından John McCloskey BBC’ye yaptığı açıklamada, “26 Aralık depreminden sonra stresin diğer hatlara nakledildiğini tespit ettik, ölçümler bitişik fay hatları üzerinde yeni bir depremin yolda olduğunu gösteriyor, ancak şimdilik bu kadarını bilebiliyoruz” diyor.
PLAKALAR OYNAMAYA DEVAM EDİYOR
NTVMSNBC Teknoloji Servisi’ne konuşan Dr. Süleyman Nalbant, Sumatra fayı boyunca 300 km’lik bir şeritte kimi bölgelerde 9 bar’a çıkan gerilmeler tespit ettiklerini, faylarda kırılmanın gerilimin yüksek olduğu bölgelerde meydana geleceğini söyledi.
Büyük depremler genellikle birden fazla plakanın (yer kabuğu kütleleri) birbiri üstüne bindiği veya içiçe girdiği bölgelerde meydana geliyor. Örneğin Güneydoğu Asya depreminde, yerkabuğunun daha derinindeki Indian plakası, Burma plakasının altına girmişti. Bilim insanlarına göre, Hindistan plakasının daha da derine, Dünya’nın merkezine doğru dalışı veya çöküşü sürüyor ve şimdi yakınında Sumatra adasının öbür yanındaki Sunda hattı var. Olası ikinci depremin, Indian plakası ile Sunda’nın çarpışmasında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Ulster Üniversitesi bilim insanları, 26 Aralık’taki depremin diğer fay hatlarda da zorlanmalara yol açtığını, güç birikiminin kırık hatlardan henüz kırılmayanlara doğru iletildiğine işaret ediyor.
|
|
| | | Sumatra adasının Aceh bölgesinde bir kıyı köyü, önce ve sonra.
|
| |
BİR DEPREM DİĞERİNİ TETİKLER
Birden çok plakanın birbirlerine girdiği noktalarda depremler üst üste meydana gelebiliyor. Ulster deprembilimcilerini Güneydoğu Asya depreminden sonra bir ikincinin gerçekleşeceğine dair endişeye iten ise, bu sürecin tarihteki gerçek örnekleri. Japonya’da Nankaido fay hattında meydana gelen 5 deprem de, bu hatta bitişik Toanakai/Tokai fayındaki kırılmalarla meydana gelmişti. Bu faylarda 5 yıl içinde birbirine bağlı 5 ayrı deprem gerçekleşirken, bunların üçü de aynı yıl meydana gelmişti. Hatırlanacak olursa, 7.4 büyüklüğündeki Marmara depreminden üç ay sonra da, Düzce 7.1 ile sallanmıştı.
Bölgedeki fay hatlarından Indian ve Sunda, aralarına Burma’yı alarak sıkıştırıyorlar. Bu hatta oluşan gerilim ise potansiyel bir kırılma noktası olarak öne çıkıyor. Gerilim hattının adanın kuzeyine doğru olduğuna işaret eden Dr. Nalbant olası depremin karada meydana geleceğini ve tsunami etkisinin 26 Aralık’a göre düşük olduğunu sözlerine ekledi.
SON 150 YILDIR SAKİN
Ulster Üniversitesi deprembilimcileri, Sumatra fayındaki şişmenin kuzey yönünde olduğunu ve bu bölümde son 150 yıldır hiçbir depremin (diğer bir deyişle enerji kırılmasının) meydana gelmediğinin altını çiziyor. Son 150 yılda deprem olmaması doğa olarak kırılma riskini artırıyor. Ulster bilim insanlarının dikkat çektiği bir diğer husus da, bu fay hattındaki güç birikiminin Türkiye’de meydana gelen depremlerden öncekine göre çok daha yüksek olduğu.
TAHMİNİ BÜYÜKLÜK 7.5 İLA 8.5
Ölçümlere göre, Sunda hattında 50 km’lik bir aralıkta 5 bar’lık, Sumatra hattındaki 300 km’lik aralıkta ise 9 bar’lık bir artış gözlendi. Yapılan tahminlere göre, Güneydoğu Asya’da meydana gelebilecek böyle bir depremin büyüklüğü karada 7 ila 7.5, denizde ise 8 ila 8.5 arasında etki yapacak.
Kimi bilim adamları Sunda hattında depremlerin 200 yıllık süreçlerde meydana geldiğini belirtiyor. Ancak Prof. McCloskey, bu hattın son 150 yıldır sakin olmasının muhtemel bir depremin en erken 50 yıl sonra olabileceğini sonucunu gerektirmediğini işaret ederek, “Öyle de olabilir ama, kırılma hemen de gerçekleşebilir” diye konuştu. Dr. Süleyman Nalbant, söz konusu fay kırılmalarının Türkiye’yi etkilemeyeceğini ifade etti.
Not: Associated Press ve BBC’den yararlanılmıştır.
| |
Hayvanlar tsunamiden nasıl kurtuldu?
Türk Telekom’dan ücretsiz masal ve müzik servisi
