|
|
21 Nisan 2004 İsrail hükümeti ve güvenlik birimleriyse, Vanununun yeniden konuşmaması ve eğer elinde varsa yeni bilgileri açıklamaması için olmadık kısıtlamalara başvuruyor. |
18 yıllık hapis cezasını tamamlayan 49 yaşındaki eski nükleer teknisyen Mordehay Vanunu özgürlüğüne - tabii buna özgürlük denirse - kavuştu. Serbest kalması İsrailin, en büyük kaygısını bir kez daha gündeme taşıyacak: dikkatler bir kez daha Vanununun ifşaatlarıyla varlığı kanıtlanan İsrailin nükleer silahları üzerinde yoğunlaşacak. VANUNUNUN MACERASI NASIL BAŞLADI? Mordehay Vanunu, 1954te Fasın Marakeş kentinde, dindar ve kalabalık bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi 1963te İsraile göç etti. Okulu bırakan Vanunu İsrail ordusunda üç yıl görev yaptı. Çavuş rütbesiyle terhis olduktan sonra teknisyen olarak Necef çölündeki Dimona nükleer reaktör merkezinde çalışmaya başladı. Dimonada 9 yıl geçirdi. Çalışırken bir yandan da Ben Gurion Üniversitesinde felsefe eğitimi alıyordu. Kendisinin daha sonra vicdan krizi olarak tanımladığı bu dönem, Vanununun İsrail hükümetinin politikalarından rahatsız olmaya başladığı sürecin de başlangıcı oldu. İsrail ordusunun Lübnan işgalinde asker olarak görev yapmayı reddeden ve bu yüzden hapis cezasına çarptırılan profesörü Evron Pollakovun etkisinde kalan Vanunu, dört Yahudi ve beş Arap öğrenciyle birlikte barış için çalışan Kampüs adında bir örgüt kurdu. Filistinlilere sempatisini de hiçbir zaman gizlemedi. Vanununun görüşleri ve faaliyetleri İsrail güvenlik birimlerinin dikkatini çekti ve Vanunuyu izlemeye başladı. İsrailin politikalarına tepki duyan, ama ne yapacağını kestiremeyen Vanunu gizlice, çalıştığı tesisin fotoğraflarını çekmeye başladı. Bunu yaparken, önceleri belirgin bir amacı yoktu. Görüşleri ve faaliyetleri nedeniyle 1985te Dimonadaki işine son verilen Vanunu, aldığı 7 bin 500 dolarlık tazminatla, Nepal, Burma ve Taylandı ziyaret etti. Sonra da hayatında yeni bir dönüm noktasını teşkil edecek olan Avustralyaya gitti. Orada taksi şöförlüğü ve bulaşıkçılık gibi işlerde çalıştı. Kilisedeki rahiple dost oldu ve bir süre sonra Hıristiyan olmaya karar verdi. 1986de Anglikan olarak vaftiz edildi ve John Crossman adını aldı. Kilisede, barış ve nükleer silahların yayılmasının nasıl önleneceğinin konuşulduğu bir toplantıda, Vanunu, Dimona hakkında bildiklerinden bazılarını anlattı. Bu, aynı kilisede çalışan Kolombiyalı bir serbest gazeteci olan Oscar Guerreronun dikkatini çekti. Kolombiyalı gazeteci, bildiklerini anlatması için ona cesaret verdi. Avustralya basınının konuyla ilgilenmesini sağlayamayan Guerrero, İngiltereye giderek Sunday Times ile bağlantıya geçti. Hikayeyi ilginç bulan gazete, 1986 yazında İsrailin inkar etmesine rağmen gizlice nükleer silah ürettiğine dair iddaların doğruluğunu araştırması için muhabiri Peter Hounamı Sydneye gönderdi. Hounam, Mordehay Vanunu ile ilk karşılaşmasını anlatırken, Onu hemen sevdim diyor. Vanunu ile 12 günü birlikte geçirdiklerini, sorularına dobra yanıtlar aldığını söyleyen İngiliz gazeteci, İsrailde Vanunuya yapılanlardan büyük hayalkırıklığına uğradığını belirtiyor. Bu 12 günün sonunda, Vanununun da Hounam ile birlikte İngiltereye giderek bildiklerini Barış Hareketinde yer alan nükleer alanda uzman bilimadamlarıyla paylaşması konusunda uzlaşıldı. Ama hikaye Sunday Timesde yayınlanmadan önce Mordehay Vanunu izni kaybettirdi. Gazete hikayenin basımını sürekli erteliyordu. Bu arada bazı bilgiler basına sızmıştı. Sunday Mirror gazetesi de sızan yetersiz bilgilere dayanarak Vanunuyu yalancı olarak tanımlamıştı. Bütün bu süreç onu öfkelendirmiş ve moralini bozmuştu. Tam bu sırada kendini Amerikalı turist olarak tanıtan Cindy ile tanıştı. Cindy de onun gibi İsrail hükümetinin izlediği politikalarına karşı çıkıyordu. Durumdan şüphelenen İngiliz gazeteci Hounam, kadının yalan söylüyor olabileceği ve bir Mossad tuzağıyla karşı karşıya kalabileceği konusunda Vanunuyu uyardı, ama dinletemedi. Cindy, Vanunuyu birlikte bir tatil için Romaya gitme konusunda ikna etmeyi başardı. Mordehay Vanunu, böylece hiçbir zorluk çıkarmadan Mossadın kucağına düşüverdi. Daireye girdiği ana kadar Cindyye inanan Vanunu, bir anda karşısında Mossadın iki ajanını buldu. Eski İsrailli nükleer teknisyeni uyuşturan Mossad ajanları, Vanunuyu bir yatla hemen İsraile kaçırdı. GİZLİCE YARGILANIYOR VE SUÇLU BULUNUYOR Mordehay Vanunu ayıldığında Mossadın genel merkezindeydi. Önünde ise 5 Ekimde Sunday Timesta yayınlanan hikayesi duruyordu. Mossadın sorduğu ilk soru şuydu: Verdiğin zararı gördün mü? Kapalı bir mahkemede vatana ihanet ve casusluk suçlarından yargılandı, suçlu bulundu ve 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Cezasının ilk 11 buçuk yılını tek başına hücrede geçti. Bu sürenin ilk iki buçuk yılında 24 saat boyunca kamerayla izlendi, penceresiz hücresinde ışıklar sürekli açıktı. Bu durum 1998de en uzun süre hücrede kalan mahkum ünvanıyla Guinness dünya rekorlar kitabına girmesini sağladı. Dış dünyayla bağlantısı sadece gardiyanı ve ailesinden birinin iki haftada bir gerçekleştirdiği ziyaretlerdi. Cezasının onikinci yılında diğer mahkumların arasına karışmasına izin verildi. Bundan sonra sağlığında belirgin bir düzelme görülen Vanunu, günlerini Immanuel Kant, Jean-Paul Sartre, Albert Camus ve Friedrich Nietzsche okuyarak geçirdi. Son zamanlardaysa ilgisi daha çok tarih kitaplarına, özellikle Amerikan tarihine yöneldi. Okumadığı zamanlardaysa opera dinledi. ULUSLARARASI DESTEK VANUNUYU KURTARAMADI Mordehay Vanunu, İsrail tarafında bir hain olarak görülmesine karşılık her zaman büyük bir uluslararası desteğe sahip oldu; her ne kadar bu destek onun 18 yılını cezaevinde geçirmesini engelleyemese de. Vanunu, Aşkelondaki Şekme cezaevinde yattığı sürece binlerce destek mektubu aldı, Amerika Birleşik Devletlerinin Minnesota kentinde yaşayan Nick ve Mary Eolff çifti onu evlat edindi, pek çok Hollywood yıldızı ve Amerikan Kongresi üyesi de ona destek verdi. Serbest bırakılması için kampanyları düzenlendi, uluslararası barış hareketinin sembolü haline geldi, defalarca Nobel barış ödülü adayına gösterildi. İsrailin bütün bunlara tepkisini 1997de dönemin Cumhurbaşkanı Ezer Weizmanın sözleri yansıtıyordu: O sırları ifşa eden bir casus. Bunu para yerine ilkeler için yapması bir fark yaratmaz. O vatanına ihanet etti. Ailesindense sadece iki kardeşi fotografçı Meir ve bir okulda müdür yardımcısı olarak çalışan Asher ona destek çıktı. Cezaevinden çıkışında Vanunuyu yalnız bırakmak istemeyen barış eylemcileri iki haftadır Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupadan İsraile akın ediyor. Bunun için çeşitli organizasyonlar da yapıldı. Ama İsrail, Vanunuya karşı aldığı bir dizi kısıtlamayla bunların önünü kesti. İSRAİLİN KISITLAMALARI İsrailin kısıtlamaları Vanunudan duyduğu korkuyu ve kaygıyı net olarak gösteriyor. Yabancılarla görüşemeyecek ve yazışamayacak, e-mail ve faks kullanamayacak. Nerede yaşamak istediğini seçmesine izin verilecek, ama buradan polisi izni olmadan ayrılamayacak. Yabancı büyükelçiliklere, sınırlara, limanlara veya havaalanlarına yaklaşmasına izin verilemeyecek. En az bir yıl için İsrailden ayrılamayacak. Dimonada teknisyenken nasıl çalıştığı ve hangi koşullarda İsraile kaçırıldığından söz edemeyecek. Bu kısıtlamalar 6 ay sürecek, bu süre sonunda tekrar yenilenebilecek. Eğer bunları ihlal ederse yeni bir davadan tekrar mahkeme önüne çıkarılabilir. İlginç bir nokta da, Vanunuya karşı uygulanacak bu kısıtlamaların, 1945te bölge İngiliz mandası altındayken kabul edilen olağanüstü hal yasasının 108 ve 109 numaralı maddelerine dayandırılıyor olması. Bu kısıtlamalara itiraz eden barış eylemcileri, hem itiraz etmek için, hem de Vanununun hayatından duydukları kaygıyı göstermek için Yüksek Mahkemeye başvurmayı planlıyor. İsrail devletinin Mordehay Vanunu ile ilgili kuşkuları ise sürüyor. İktidardaki Likud Partisinden Yuval Steinitz, eski nükleer teknisyene getirilen kısıtlamalardan söz ederken, amaçlarının, Vanununun devlet sırlarını ifşa etmesini engellemek olduğunu söyledi. Steinitze göre, Vanununun elinde hala açıklamadığı bilgiler var. Bu yüzden serbest bırakılmasından hemen önce İsrail güvenlik birimleri, Vanununun hücresine girerek 87 kutudaki belgelerine el koydu. BÜTÜN OLANLARA VANUNU NE DİYOR? İsrailin bu kısıtlamaları ve iç güvenlik teşkilatı Şin Betin sıkı denetimi altında tutulacağı uyarıları, kardeşi Meirin anlattığına göre, bir nevi sürgün yaşantısı koşulları yarattığı için Vanununun moralini bozmuş, onu kaygılandırmış ve kızdırmış. Serbest bırakılmasından iki gün önce Maariv gazetesinde yayınlanan röportajında 18 yıl önce anlattıkları dışında elinde yeni bilgi veya sır olmadığını söyledi. İsrail basınında yer alan haberlere göre, Vanunu, iki hafta önce Şin Betin sorgusunda verdiği ifadede, ABD ile Avrupanın İsrailin nükleer silahları hakkında bilmeleri gereken herşeyi bildiklerini söyledi. Barış yanlıları hayalkırıklığına uğrayacak, ama cezaevindeki 18 yıl Vanunuyu yormuş, artık devletle savaşmak istemediğini söylüyor. Tek isteği, kendi ifadesiyle, İsrail dışında özgür bir adam olarak normal ve basit bir hayat yaşamak. Yine de yaptıklarını savundu. İsrailin nükleer çılgınlığını açıklamakla doğruyu yaptım. Casus değilim, ama dünyadaki nükleer yarış çılgınlığı sona erdirmek isteyen bir adamım dedi. Vanunu, bir kez daha İsrailin nükleer silahlarının yokedilmesi gerektiğini söylemekten de kaçınmadı. Vanununun İsrail devletiyle ilgili görüşleri de oldukça enteresan. Bir yahudi devletine ihtiyaç yok. Bir Filistin devleti olmalı. Yahudiler nerede isterse yaşayabilir, İsrailde de, ama bir Yahudi devleti olmamalı. Serbest bırakıldıktan sonra en büyük isteği Minnesotaya giderek kendisini evalt edinen Nick ve Mary Eolffun yanına yerleşmek ve Amerikan vatandaşı olmak. Yaşadıklarına rağmen kendini özgür bir adam olarak tanımlıyor. Yaşadığı koşullarda aklını kaybetmediği için kendini şanslı sayıyor. Vanununun fedakarlığı pek işe yaramış görünmüyor. Dünya, en az 200 nükleer silah başlığına sahip olan İsrailin nükleer programı konusunda hala sessiz. | |||||||||
İsrail hücum botu Gazze kıyısını vurdu | |||
|
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||