 |
|
|||||
 |   |  |  | |||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
  |
 |
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Dillerin gelişimi, resmi dil statüsüne terfi etmeleriyle doğru orantılı. Resmi dil olarak kullanımı, dilin yaygınlığını beraberinde getirdiği gibi, dilin standardizasyonu, yazım kurallarının oluşturulması gibi artçı getirileri de oluyor. Resmi dil, ekonomik anlamda da bir değer ifade ediyor. O dili bilenler resmi kurumlarda iş bulabiliyor, ya da onu öğrenmek başka etnik gruplar için avantajlı hale geliyor. Sovyetler Birliği içinde birçok yerel dilin, tarihlerinde ilk kez alfabe ve yazım standardı geliştirmelerine izin verilmesi, buralarda yaşayan halkların dillerinin kültürel anlamda terfi etmesine yardımcı olmuş, bu diller geçen zaman içinde edebi ve bilimsel değerlerini artırmışlardı. Bugünkü Rusya Federasyonu içindeki otonom bölgelerde ve bağımsızlığını kazanan eski Sovyet devletlerinde, pek çok yerel dil standardize edilmiş şekilde yer alıyor. İngilizler ise kendi idareleri altındaki halkların dil özgürlüğü için Sovyetler kadar cömert değildi. İrlandaca (Gal dili), 600 yıllık bir asimilasyon politikasıyla, yok olma noktasına getirilmişti. Mesela, 1973 yılında AB’ye (o zaman AET) üye olan İrlanda, kendi dilinin AB resmi dili olmasını istememişti. Resmi olarak İrlandaca’yı canlandırma politikası izleyen İrlanda’nın AB’de sadece İngilizce ile temsil edilmesi, kaçırılmış bir tarihi fırsattı. Bugün İrlanda dili AB’nin resmi dilleri arasında değil. Ancak halkın pratikte çok küçük bir azınlığı İrlandaca konuşabilen İrlanda’da bu konunun çok da önemsendiği söylenemez. KÜRTÇE RESMİ DİL Irak’ta bu hafta kabul edilen geçici anayasanın 9. maddesi, Kürtçe’yi Arapça ile beraber Irak’ın resmi dili olarak ilan ediyor. Ardından da şu eklemeleri yapıyor: “Resmi gazete artık iki dilde çıkacak, tüm resmi yazışmalar ve yayınlar iki dilde yapılacak, okullarda her iki dilde eğitim verilecek; ülkenin parasında, pulunda, pasaportunda artık Kürtçe de yer alacak...” Irak’ta 1990 Anayasası’nın 7. maddesi, Kürtçe’yi sadece Kürt bölgesinde tanımaktaydı. Kürtçe kağıt üzerinde ikinci resmi dildi, ancak Arapça ile eşit statüde değildi. Şimdi bu bölgesel resmi dilin ulusal seviyeye terfi etmesiyle, iki dil hukuken tam anlamıyla eşitlenmiş oldu. Bu hafta tanıştığımız geçici anayasaya göre, Irak’taki Türkmenler, Süryaniler ya da Ermeniler de kendi dillerini eğitim dili olarak kullanabilecekler. Burada Türkmenlerin, diğer küçük etnik gruplarla yanyana anılması, bu ifadenin sanki biraz zorlamayla konulduğu izlenimi yaratıyor. Bu haliyle Türkçe (ya da Türkmence), Irak’ta yerinde saymaya devam ediyor. Elde ettiği kazanım ise, Kürtçe’nin yanında “devede kulak” kalıyor. Bugün geldiğimiz noktada, Irak’taki işgal güçleri arasında yer alan İngiltere, İrlanda diline asla tanımadığı hakları Kürtlere teslim etme konusunda, beklenenden çok daha cömert... Irak’ın kuruluşu sırasında, İngiliz manda yönetimi tarafından hazırlanan anayasanın Kürtçe’ye çevrilmesi ile esasen ‘de facto’ olarak başlayan bu süreçte 80 sene sonra geldiğimiz nokta, Kürtçe açısından bir zafer sayılabilir. İrlanda halkının 600 sene göstermiş olduğu dirence karşın elde edemediği hakların, Irak’taki etnik diller arasında sadece Kürtçe’ye “gümüş tepsi içinde” sunulması, “Özgür Irak”ta bazılarının “daha özgür” olacağı anlamına geliyor... Bu arada Arapça’nın Irak’taki statüsüne “halel” gelmemekle beraber, hareket alanının kısıtlandığı da söylenebilir. ARAPÇA’NIN CİNSİYET SORUNU Geçici Anayasa olarak anılan “Irak Devleti’nin Geçici Dönemdeki İdare Yasası”, dil konusuyla ilgilenenlerin ilgisini sadece Kürtçe sebebiyle çekmiyor. Anayasanın 1. maddesi, Arapça’ya atıfta bulunarak, yasa metninde geçen eril ya da dişil tüm kelimelerin, hem kadınları hem de erkekleri kastettiğini vurguluyor. Türkçe’den farklı olarak Arapça’da her bir kelimenin bir cinsiyeti olduğunu göz önüne alırsak, bu durumun altının çizilmesi önemli bir fark yaratıyor. Örneğin “vatandaş”, “Iraklı” ya da “birey” kelimeleri kullanıldığında sadece erkekler değil kadınların da kastedildiği, herhangi bir karışıklığa meydan vermemek için baştan vurgulanıyor. Anayasa’nın 8 Mart Kadınlar Günü’nde çıkması da enteresan bir tesadüf tabii! Ortadoğu uzmanları, eril ve dişil kelimeler konusunun, Filistin için hazırlanan geçici anayasada da vurgulandığını belirterek, Irak geçici Anayasası’nın bu konuda Filistin’i izlediğini söylüyorlar. ÇOKULUSLU IRAK Geçici anayasanın imza töreninde Kürt lider Mesud Barzani, tüm dünyada izlenen konuşmasını Kürtçe yaparak, yepyeni bir dönemin işaretini de veriyordu: “Artık Irak’ın en zengin petrol yataklarına sahip bölgesinin adı “Kürdistan”dır ve de burada Kürtçe konuşulur.” Bölgeyi “özgürleştirenler” açısından bakıldığında, (pek çok şeyin yanısıra) dil özgürlüğünün tanınması, Irak’ın -kağıt üstünde- demokratikleştiğini ve kesinlikle çağ atladığını gösteriyor... Örneğin Belçika’da, bu geçici anayasanın Belçika’nın uzlaşmacı federal yapısı ve dillerin resmi statüleri konusunda Belçika modeline benzer olduğunu, bu nedenle “yaşayabilir” olduğunu savunanlar var. Irak’ın geçici Anayasası, ülkeyi “çokuluslu bir federal devlet” olarak tanımlıyor. Birbirine bu derece rakip konumda olan ve üstüne üstlük petrolü sayesinde yüz yıldan uzun süredir “özgür” ülkelerin gündeminde olan Irak’ın, bu gevşek federal yapıyla ne kadar uzun süre yaşayabileceği meçhul. Sorunları çözmede federasyonun güzelliğini ispat etmeye çalışan geçici Anayasa’nın, gerginliği bir anda artırmakta çok başarılı olduğu ise kesin. Tarafların asıl amacı ise hayal gücümüze kalıyor... | ||||
| |
|||
 İsrail hücum botu Gazze kıyısını vurdu |
|||
| |
|||
 |
|
 |
|||||||||||||||
   |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
