Netiquette: İnternette görgü kuralları

Netiquette: İnternette görgü kuralları

İnternet, kendine özgü dinamizmi ve dinamikleriyle hayatımızı hızlandırırken yeni görgü kurallarını ve terminolojileri de beraberinde getiriyor.

Yasemin Eskiyapan


19 Ocak 2004 — Internet’in olmadığı günleri bilenler mektup ile yazışmayı hatırlayacaklardır. Güzel kağıtlara özenli yazıyla yazılan, zarfa yerleştirilen, pul yapıştırılan...

İnternet ile büyümüş yeni nesil yeni iletişim aracı e-mailler... Onlar postacıdan mektup beklemeyi hiç yaşamamış, belki de hiç zarfa pul yapıştırmamış olanlar...
Elbette internet olmadığı zaman da, netiquette’te yer alan, başkasının bilgisayarından postalarını okumak veya başkası adıyla posta yazmanın yanlış olduğu gibi yazılı iletişimin belli kuralları mevcuttu. Günümüzün hızlı iş ve özel hayatının olmazsa olmazı, iletişimi kolaylaştıran e-mailer ile ilgili değinilmesi gereken yazılı görgü kurallarını tanımlamak için iş hayatındaki görgü kurallarının terimi olarak kullanılan “Etiquette” internet için uyarlanınca ortaya “Netiquette” kavramı çıkmıştır.
Yazımın daha başından alışkanlığımın dışına çıkarak “E-mail” yerine “elektronik posta” kelimesini kullanmanın son zamanların güncel konusu olan “F klavye mi? Q klavye mi?” ve internette Türkçe’nin doğru kullanımı açısından daha doğru olacağını düşünüyorum.
Elektronik posta yazarken özellikle ş,ğ,ı,İ gibi Türkçe’ye özgü harflerin kullanımı konusunda sorunlar yaşanmaktadır. Elektronik postayı yazan kişinin sistemi elverse bile postayı alan kişinin sistemi bu harfleri desteklemiyorsa yazılan yazı anlaşılması zor hale dönüşebiliyor. İş hayatında müşteriler ile yazışmalarda iletişimin açık ve sorunsuz olması zorunluluğundan bu harfler yerine s,g,i,I gibi harfleri kullanmak Türkçe’yi doğru kullanamamak konusunda bizi üzse de daha doğru olacaktır.
Yüzyüze iletişimin birer parçası olan beden dili ve ses tonunun internet ortamında eksikliği iletişimde ve kişinin kendisini yeterince ifade etmesinde bazı eksiklikleri de beraberinde getirmektedir. Yazdığımız kişi veya gruba kendimizi en iyi şekilde ifade etmek için açık ve net cümleler kurmaya ve konuyu fazla uzatmadan ifade etmeye özen gösterilmelidir. Unutmamalı ki, okuyan kişi internet kullanımı için saat başına ücret ödüyor olabilir.
İş yazışmalarının dışındaki elektronik posta kullanımında hisleri ifade etmek için -yaratıcılığımız sonucu :) - bir takım görsel destekler de gelişmiştir ve bu semboller, iş hayatı dışındaki postalar için daha uygun olacaktır.
Internette yüzyüze iletişimden farklı olarak, belki de internetin olumlu yanı olarak sayacağımız bir özelliği de sizi kadın, erkek, yaşlı, genç gibi niteliklerinizle veya kıyafetinizle, dış görünüşünüzle değerlendirmemesi ve ön yargılardan uzak olmasıdır. Ancak bu, ilk izleminden uzak olduğu anlamına gelmemektedir. Elektronik posta gönderirken gönderdiğiniz kişinin sizin mesajınızla ilk karşılaşması postanın konusunda olacaktır. Postanın konusunun içeriğiyle örtüşen, gönderdiğiniz kişinin daha sonra göndermiş olduğunuz postayı diğer onca posta arasından bulabilmesini sağlayacak derece açık olması büyük önem taşımaktadır. Konusu olmayan bir posta profesyonellikten de uzak olacaktır. Bazı zamanlar bir kişi ile yazışırken cevap verdiğimizde içerik farklı bir görüş belirtiliyorsa konuyu da ilgili olacak şekilde değiştirmek gerekmektedir.
Yazılan metinde imla hatalarını önlemek için son kontrolü yapıp, eklenmiş olan dosyaları, “attachment”‘ları yeniden gözden geçirip göndermek olası yanlışları düzeltecek ve yine kendimizle ilgili yanlış mesaj vermeyi engelleyecektir. Buna ilave olarak elektronik postalarda büyük harfler kullanmak bağırmak veya agresif olarak algılanacağından küçük harfler kullanmaya özen gösterilmelidir.
Internet diğer iletişim araçları olan telefon ve mektuptan farklı olarak sadece gönderenin değil mesajı alanın da ücret ödemesi gerektiği, hem gönderenin hem de karşı tarafın sisteminin kapasitesini düşünerek gereksiz posta gönderimleri yapmaktan ve sistemleri meşgul etmekten kaçınılmalıdır.
Internetin ulaştığı kitle ve bu kitlenin büyüklüğü düşünülecek olursa bir de kişi sayısı sınırsız elektronik posta göndermenin bedava olduğu bir ortam bazı kişilere de yeni ancak yasal olmayan iş alanları doğurmuştur. Farklı yöntemlerle milyonlarca kişinin elektronik posta adreslerini ele geçirerek bunları reklam verme amacıyla kullanan ve hatta bu adresleri satan kişilere de yeni bir imkan oluşmuştur. Bu tür reklam amaçlı gelen postaların İngilizce karşılığı olarak “Spam” terimi kullanılmaktadır. “Spam” postalara karşı şirketler sistemlerine önlemler almakta, yazılımlarla bu çeşit postaları engelleme yoluna gidilmektedir. Netiquette aykırı bu kavramı, başka bir değişle devamlı sizi ev veya iş telefonunuzda arayan ve birşeyler satmaya çalışan kişilere benzetebiliriz.
Internette insanları biraraya getiren araçlardan birisi de e-gruplardır. E-grup içerisinden posta listesine dahil olunduğunda o grubun kuruluş amacına yönelik duyurulardan haberdar olunabilir. Örneğin Bilmed - Bilkent Mezunlar Derneği e-grubuna üye olmakla periyodik toplantılarından haberdar olmayı sağlayacaktır. Bir e-grup içindeyseniz ve bu grubun içinde bir kişiyle yazışmak isteniyorsa, o grubun adresine değil, kişinin kendi adresine posta göndermek uygun olacaktır. Diğer üyelerin iki kişi arasında kendilerini ilgilendirmeyen bir konuda posta alması, vakit kaybetmesi ve sisteminin meşgul edilmesi doğru bir davranış olmayacaktır.
Size gelen ve kendi çevrenizle paylaşmayı düşündüğünüz bir postanın bir anda kaç kişiye gideceğini ve onların da kendi çevrelerine gönderdiği göze alınınca ne kadar çok kişiye ulaştığını düşünecek olursak, gün içinde sıklıkla yaptığımız “forward”, diğer kişilere iletme işlemine bir o kadar daha özen gösterme bilincine sahip olmalıyız. “Spam” ile aynı paralelde; başkasından gelen, özel veya telif hakkı ait olan postaları kendi çevrenize göndermek de netiquette kurallarına aykırıdır. Bazı e-gruplarda yer alan bilgilerin o gruba özel olduğundan o grup dışındaki kişilere yollamadan önce gönderen kişi ile irtibata geçilmesi daha doğru olacaktır.
Elektronik postalar her ne kadar hızlı olsa da iş hayatında sıkça karşımıza çıkan sorun posta gönderdiğimiz kişiden “Mailiniz elime geçmedi.” cevabı almaktır. Bizden çıkan bir postanın diğer tarafa ulaşması bazen internetin hızı konusunda bizleri hayal kırıklığına düşürecek kadar yavaş olabiliyor. Teknolojiye hem güvenerek hem de tedbiri elden bırakmamak anlamında posta gönderdiğimiz kişiden teyit almayı da ihmal etmemeliyiz.
Güney Afrika’daki arkadaşından gelen ve üzerinde pulu bulunan posta kartı beni her ne kadar sevindirse ve aynı hissi ondan elektronik posta aldığımda yaşayamasam da, elektronik postaların hayatımızı kolaylaştırdığı ve tüm dünya üzerindeki insanları birbirine bağladığı bir gerçek. Böylesine yararlı bir kaynağı kullanırken telefon veya elektrik gibi kaynaklarda gösterdiğimiz özeni internet ve elektronik postalar için de gösterecek olursak çok kıymetli ve telafisi olmayan bir kaynak olan zamandan tasarruf etmiş oluruz.
Netiquette’in her yönü ile ilgili aşağıdaki adreslerden de bilgi alabilirsiniz.

http://www.geocities.com/ResearchTriangle/1896/slide1Q.htm
http://www.dtcc.edu/cs/rfc1855.html

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın