| |
|
|
| |
|
İstiklal Caddesi’nin emektar tramvayına ondan daha yaşlı bir arkadaş, eşlik ediyor bugünlerde. Ama caddenin yeni konuğu Taksim Meydanı’ndan Tünel’e özgürce salınamıyor, onun yeri sabit.
Galatasaray Meydanı, 1874 doğumlu bir buharlı treni ağırlıyor bugünlerde. Galatasaray Meydanı’nda sergilenen buharlı tren yanından geçenleri şaşkınlığa uğratıyor. Meydanın ortasına, olanca ihtişamıyla kurulan koskoca lokomotifin sanki yolunu şaşırmış gibi bir hali var. Ayaklarının altında üzerinde kayıp gittiği raylar yerine işlek bir caddenin tozlu parke taşları var. Belirli aralıklarla etrafını kaplayan buhar, eskisi gibi harla yanan kömürün değil, modern zamanların yeni icatlarından birinin işi. Şimdiki zamanın öylesine dışından ki taşıdığı ruh, yanından geçenlerin birçoğu için tamamen yabancı. Ama onu çok yakından tanıyanlar da yok değil. Yanından her geçişinde ah çekenler, bir garda arkalarında bıraktıkları sevgililerini hatırlayanlar, okul yıllarını, savaş yıllarını, yemekli vagonları, üçüncü mevkiiyi hatırlayanlar da az değil.
|
|
|
|
| | 
Yaşlı lokomotifin ruhu, uzun yolların, bitmek bilmeyen gece yolculuklarının, tarihi garların, özlemlerin, hasretlerin, kavuşmaların, şehirlerin, şehirlerin, sonra başka şehirlerin izlerini taşıyor. Taksim’den Tünel’e doğru yolculuğa çıkanlar hiç beklemedikleri bir anda karşılarında onu buluveriyorlar ve onun ruhuyla karışıyorlar.
Uzun yıllar boyunca uzun yollar aşan, önce Osmanlı Demiryolları’nda, sonra TCDD’de hizmet veren lokomotif bu kez Galatasaray Meydanı’ndaki meraklı gözleri, ayaküstü çok uzaklara götürüyor.
1874 yapımı bu kara tren Yapı Kredi Kültür Merkezi’nde açılan yeni serginin en gösterişli parçası. Galatasaray Meydanı’na yolu düşenlerden biri de Cumhuriyet’in ilk demiryolu mühendislerinden Nejat Ceylan. Bu makinenin ona hissettirdikleri çok farklı. Elli sene öncesine gidiyor, yurtdışında eğitim alıp böyle lokomotiflerin başına geçtiği günleri hatırlıyor.
|
|
|
|
| | 
Lokomotifi incelerken 78 yaşındaki Ceylan’a rastlamak ve ondan demiryollarının o uzun öyküsünü dinlemek benim için de büyük bir şans. Önce lokomotiflerin çeşitlerini anlatıyor ardından bunlar işin teknik tarafı boşver deyip konuyu trenlerin romantizmine getiriyor. “En güzeli bir ovada yolculuk yapmak” diye başlıyor söze “Mesela Kayseri’ye giderken akşamüstü güneş batmadan evvel ovadan giderken o güneşin batışını seyretmek, sonra o sesi dinlemek tıkır tıkır...” diye devam ediyor.
Galatasaray’daki treni görmeye bu üçüncü gelişi. Treni görüp giden ve serginin sadece bu trenden ibaret olduğunu düşünüp yolu binanın içine düşmeyen bu demiryolu tutkununa sergiden sözetmemiz onu tıpkı bir çocuk gibi sevindiriyor.
Gelip geçenlerden kimilerine öğrencilik yıllarında Ankara-İstanbul arası yapılan yolculukları hatırlatıyor meydandaki kara tren. Emekli bir öğretmen 1940’lı yıllarda savaşla gölgelenen öğrencilik döneminin tıngır mıngır tren yolculuklarını hatırlıyor.
|
|
|
|
| | 
Yapı Kredi Kültür Merkezi’ndeki ‘Demir Yol-Tren Çağı’ sergisinin diğer parçaları da demiryolu sevdalıları için en az bu yaşlı lokomotif kadar ilgi çekici. Sergi salonunun içinde uzun bir demiryolu yolculuğu var. Sergide biletler, fotoğraflar, maketler, oyuncaklar, demiryolu konulu pullar, tabelalar var. Fenerler, işaret fişekleri, hareket memurlarının eşyaları, saatler var. Serginin önemli bir bölümünü de Enis Batur’un kaleminden fotoğraflarla süslenen A’dan Z’ye sıralanmış demiryolu sözlüğü oluşturuyor.
Batur, yarattığı bu dar kapsamlı ama hissettirdikleriyle ve içinde sakladığı boyutlarla geniş sözlükte kimi kez teknik terimleri çoğunlukla da demiryolunun bize hissettirdiklerini, trenin hayatımızdaki yerini farklı bir yaklaşımla anlatıyor.
|
|
|
|
| | 
‘Demir Yol- Tren Çağı’ sergisi, Türkiye’de demiryolu ve tren tarihine kişilerle, nesnelerle ve eşyalarla ışık tutuyor. Meraklılar için bu serginin bir de kataloğu hazırlanmış. Katalogda Ayfer Tunç, Zafer Toprak ve İlber Ortaylı’nın yazılarıyla Enis Batur’un hazırladığı sözlük yer alıyor. Katalogda sergideki objelerin ve hatta daha fazlasına ait yüzlerce fotoğrafta bulunuyor.
|
|
| |
38. Rotterdam Film Festivali başladı
