|
Güncelleme: 04:48 TSİ 15 May., 2002
|
| |
| AA |
RTÜK yasası neleri içeriyor?
|
|
| TBMM’de aynen kabul edilen tasarı birçok konuda düzenleme getiriyor.
|
|
|
Cumhurbaşkanı‘nca bir daha görüşülmek üzere TBMM‘ye geri gönderilen ve sadece vetolu maddeleri görüşülen Radyo ve Televizyon Yasası‘na göre, yayınlar, hukukun üstünlüğüne, Anayasa‘nın genel ilkelerine, temel hak ve özgürlüklere, milli güvenliğe ve genel ahlakauygun olarak, kamu hizmeti anlayışı çerçevesinde yapılacak. Yayınlar, toplumu şiddete, ayrımcılığa, düşmanlığa tahrik edici nitelikte olamayacak. Toplumun milli ve manevi değerlerine ve Türk aile yapısına aykırı yayın yapılmayacak. Yayınlarla özel hayatın gizliliği ihlal edilemeyecek. Türk milli eğitiminin genel amaç, temel ilkeleri ve milli kültürüngeliştirilmesi doğrultusunda yayın yapılacak. Ayrıca, yayınlarla kişilerin manevi şahsiyetine saldırıda bulunulamayacak. Yayıncılık, haksız bir amaç ve çıkara alet edilmeyecek.
TELEFONLA YARIŞMA YOK
Telefonla yarışma yapılamayacak, bunların sonucunda dinleyici ve seyircilere ikramiye verilemeyecek, ikramiye verilmesine aracılık edilemeyecek. Haberde, konuyla ilgisi olmayan görüntüler verilmeyecek, arşiv görüntülerinin bu niteliği belirtilecek.
YENİ RTÜK VE TRT
RTÜK üyelerinin görev süreleri, yeni üyelerin atanmalarının ardından sona erecek. RTÜK‘ün yeni üyelerinden 5‘i, siyasi parti gruplarınca TBMM Başkanlık Divanı oluşumuna göre belirlenecek kontenjan doğrultusunda TBMM Genel Kurulu‘nca seçilecek. Üyelerden 2‘si, YÖK Genel Kurulu‘nun, elektrik-elektronik, iletişim, kültür ve basın-yayın dallarından göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu‘nca belirlenecek. Bir üye, en çok sarı basın kartı sahibi üyesi bulunan iki gazeteciler cemiyeti ile Basın Konseyi‘nin ortaklaşa göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu‘nca seçilecek. Üyelerden biri de MGK Genel Sekreterliği‘nin göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek. Üst Kurul üyeleri 4 yıl süreyle görev yapacak. Üyenin 65 yaşını doldurması halinde görevi sona erecek. RTÜK, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu‘nun denetimine tabi olacak. Yasa, TRT Genel Müdürü‘nün, yeni Üst Kurul tarafından belirlenecekadaylar arasından atanmasını öngörüyor.
RTÜK‘ÜN GELİRLERİ
RTÜK‘ün gelirleri, TV kanal ve radyo frekansı yıllık kira bedelleri ile radyo ve televizyon kuruluşlarının yıllık brüt reklam gelirlerinden alınacak yüzde 5 paylardan oluşacak. Özel radyo ve televizyon kuruluşlarından alınacak yayın izin ve lisans ücretleri Hazine‘ye gelir kaydedilecek. Türkiye‘de ulusal, bölgesel ve yerel çapta TV kanal ve radyo frekans planları ile radyo ve televizyon yayınlarına esas olan frekansbantları ile ilgili çalışmaları Telekomünikasyon Kurumu yapacak.
RADYO VE TV KURAMAYACAKLAR
Siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan veya bunların ortak oldukları şirketler, iş ortakları, birlikler ile üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek. Özel radyo ve televizyon kuruluşlarının hisseleri nama yazılacak. Yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20‘yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda gerçek veya tüzel bir kişinin veya sermaye grubunun payı yüzde 50‘yi geçemeyecek. Bu oranı geçtiği takdirde hisseleri halka arz ederek yüzde 50‘nin altına indirecek. Özel radyo ve televizyon sahipleri, kamu ihalelerine girebilecek ve menkul kıymetler borsalarında işlem yapabilecek.
CEZALAR
Üst Kurul, öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve bu yasada belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan radyo ve televizyon kuruluşlarını uyaracakve aynı yayın kuşağında açıkça özür dilenmesini isteyecek. Bu talebe uyulmaması veya aykırılığın tekrarı halinde, ihlale konuolan programın yayını bir ila 12 kez durdurulacak. Bu süre içinde programın yapımcısı ve sunucusu hiçbir ad altında başka program yapamayacak. Yayını durdurulan programın yerine, aynı yayın kuşağında ve reklamsız olarak, Üst Kurulca hazırlattırılacak eğitim, kültür, trafik, kadın ve çocuk hakları, gençlerin fiziksel ve ahlaki gelişimi,uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı ve çevre eğitimi konularında programlar yayınlanacak.
PARA CEZALARI
Aykırılığın tekrarı durumunda ise ulusal düzeyde yayın yapan kuruluşlara ihlalin ağırlığına göre 125 milyar liradan az olmamak üzere 250 milyar liraya kadar, yerel ve bölgesel yayın yapan kuruluşlara ise kapsadığı yayın alanı esas alınarak 5 ila 100 milyar lira arasında idari para cezası uygulanacak. Bu ceza, radyo yayınları için bu miktarların yarısı kadar olacak. Sayısal ortamda yayın yapan kuruluşlarla kablolu yayın kuruluşlarına abone sayısı esas alınarak idari para cezası uygulanacak. İhlalin, ihlal tarihinden itibaren bir yıl içinde tekrarıhalinde cezalar yüzde 50 oranında arttırılacak. İzin almadan radyo ve TV yayını yapan ya da izni iptal edilmesine karşın yayın yapan kişi ve kuruluşların sorumlularına 6 aydan iki yılakadar hapis cezası ile 1 milyar liradan 100 milyar liraya kadar para cezası verilecek. Yıkıcı ve bölücü faaliyetleri yöneltecek şekilde yayın yaptıkları belirlenen kuruluşların yayınları durdurulacak, sorumlular cezalandırılacak ve tüm yayın cihazları müsadere edilecek. Yayın bantlarını bir yıl süre ile saklamayan ve bu süre içinde ÜstKurul veya Cumhuriyet savcılığınca istenmesine karşın teslim etmeyen yayın kuruluşlarının sahip ve yöneticileri, altı aydan bir yıla kadar ağır hapis cezası ve bir milyar liradan 10 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılacak. Ayrıca bu kuruluşun yayını bir aydanüç aya kadar durdurulacak.
YAYINLARIN DENETİMİ
Ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki yayınlar, yayın ilkeleri ve buyasada belirtilen esaslara uygunluğu yönünden Üst Kurul tarafından izlenip, değerlendirilecek. 3984 Sayılı Yasa‘ya göre RTÜK tarafından yaptırılan ulusal radyo ve televizyon frekans planları, bir hafta içinde Telekomünikasyon Kurumu‘na devredilecek. Telekomünikasyon Kurumu, gerekirse planları değiştirebilecek ve dört ay içinde Haberleşme Yüksek Kurulu‘na sunacak. TRT‘nin yayın durdurmayı gerektirecek şekilde yayın yapması halinde, Üst Kurul‘un kararı üzerine TRT Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu‘nun görevi düşecek.
KURULUŞLARA VERİLECEK CEZALAR
Düzeltme ve cevap hakkını yayınlamayan veya geciktiren kuruluşun yayınlarından sorumlu en üst yöneticisi ile kuruluşun sahibine 30 milyardan 90 milyar liraya kadar ağır para cezası verilecek. Ayrıca 3 aya kadar gelir getirici yayın yapma yasağı verilebilecek. Bunun ikinci kez tekrarı halinde yayın izni iptal edilebilecek ve en yüksek para cezasına hükmolunacak. Bu cezalar ertelenemeyecek. Yayın kuruluşu ile birlikte şirketin yönetim kurulu başkanı da sorumlu olacak. Tazminat talebinin haklı bulunması halinde tazminat miktarı, 10 milyar liradan az olmamak üzere fiilin ağırlık derecesine göre belirlenecek. 10 milyar liralık alt sınır, her yıl Maliye Bakanlığı‘nca ilan edilen yeniden değerlendirme oranında arttırılacak.
CEVAP VE DÜZELTME HAKKI
Cevap ve düzeltme hakkıyla ilgili yeni düzenlemeye göre, bir kişi,şeref ve onurunun zedelenmesi veya kendisiyle ilgili yalan haber verilmesi durumunda iki ay içinde cevap yazısını, sorumlu müdüre gönderebilecek. Metnin yayınlanmasına karar verildiği takdirde ilk nüshada bu yazının değiştirilmeden yayınlanması zorunlu olacak. Cevap ve düzeltmeye ilişkin hükümlere aykırı davranılması durumunda, sorumlulara 3 milyar liradan 5 milyar liraya kadar ceza verilebilecek. Cevap ve düzeltmenin yayınlanmasına ilişkin hakim kararına karşın bundan kaçınılması durumunda 10-20 milyar lira, cevap ve düzeltmenin şartlara uygun yayınlanmaması halinde ise 5-10 milyar lira para cezasıverilecek. Hakim kararıyla yeniden yayınlanan cevap veya düzeltmede deyasalara uymayanlar 50-150 milyar lira para cezasına çarptırılacak. Kararın alındığı tarihten itibaren yayından kaçınılan her sayı için günlük süreli yayınlarda 500 milyon lira, diğer yayınlarda 3 milyar lira para cezası verilecek. Suçun aynı yıl içinde tekrar edilmesi durumunda para cezası iki kat arttırılarak uygulanacak.
YAYININ KİMLİĞİ
Yayın yeri, yılı, yayıncının ismi ve işyerini yayında belirtmeyenlere para cezaları verilecek. Buna göre, bu zorunluluğa uymayanlar 10 milyar liradan 50 milyar liraya kadar para cezası ile cezalandırılacak. Bunları gerçeğe aykırı şekilde gösterenler ile sorumluların belirlenmesini veya mahkeme kararlarının uygulanmasını güçleştirecek şekilde değiştirenler, 30 milyar liradan 90 milyar liraya kadar para cezasına mahkum edilecek. Bu para cezaları ertelenemeyecek. Basın yoluyla işlenen suçlara ilişkin tebligat, ilgilinin yeni adresini bildirmeden eksik veya yanlış bildirerek ayrılması durumunda süreli yayının idare yeri, son sahibi veya sorumlu müdürüne yapılacak. Şahısların ve kurumların ödeyecekleri tazminatlar vergi hesabında gider olarak gösterilemeyecek. Basın yoluyla işlenen suçlarda uygulanacak en düşük para cezası 10milyar lira, en yüksek para cezası da 100 milyar lira olacak. “Caydırıcılığı sağlamak“ amacıyla yapılan bu düzenlemeyle mevcutyasadaki para cezaları en az bin kat oranında arttırıldı. Yasayla öngörülen para cezaları ve tazminatlar, bölgesel yayın yapan kuruluşlar için yarısına kadar, yerel yayın yapan kuruluşlar için de üçte bire kadar indirilebilecek.
INTERNET SUÇLARI
Düzenlemeyle, sanal ortamda işlenen suçlar ilk kez yaptırıma bağlandı. Buna göre, Basın Yasası‘ndaki “Yalan haber, hakaret ve benzeri fiillerden doğacak maddi ve manevi zararlar“ konusundaki hükümleri bilişim teknolojileri ve Internet ortamında sayfa açılması veya elektronik gazete, elektronik bülten yoluyla yayınlanan her türlü yazı, resim, işaret, sesli veya sessiz görüntü ve benzerlerine de uygulanacak. |
|
